หากจะว่ากันด้วยสมุนไพรไทยที่มีรสขม บอระเพ็ด ก็เป็นสมุนไพรรสขมอีกชนิดหนึ่งที่ได้รับความนิยมและกำลังเป็นที่ต้องการของตลาด มาทำความรู้จัก “ บอระเพ็ด ” พืชสมุนไพรที่ใครๆก็มักร้องยี้ในความขมของเจ้าต้นนี้กันทั้งนั้น ด้วยความที่มีรสขมมากแม้ว่าจะทานในปริมาณเพียงนิดเดียวก็จะมีรสขมติดลิ้นไปเกือบตลอดทั้งวันเลยทีเดียว แต่ถึงจะขมขนาดไหนสรรพคุณของบอระเพ็ดที่มีอยู่มากมาย ก็ทำให้บอระเพ็ดเป็นสมุนไพรที่ตลาดต้องการอย่างมากโดยเฉพาะในปัจจุบันค่ะ
“ บอระเพ็ด ” เป็นพันธุ์ไม้เลื้อยชนิดหนึ่งที่พบได้ตามป่าดิบแล้งและป่าเบญจพรรณในแถบทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ พบมากในประเทศไทย บอระเพ็ด จัดอยู่ในวงศ์ MENISPERMACEAE มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Tinospora crispa ( L.) Hook. f. & Thomson เป็นสมุนไพรพื้นบ้านของไทยที่สามารถพบเห็นได้แทบทุกภูมิภาคเลยก็ว่าได้
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์บอระเพ็ด
ลำต้น – มีลักษณะเป็นไม้เถาเลื้อยพาดเลื้อยพันไปตามต้นไม้รอบๆ เป็นไม้เนื้ออ่อน รูปทรงกลม เปลือกเถามีสีเขียวเข้มอมเทา ผิวเป็นตุ่มกลมทั่วทั้งต้น มีรสขม
ใบ – เป็นใบเดี่ยวรูปทรงคล้ายรูปหัวใจ ช่วงปลายใบโค้งมนเว้าตรงโคนใบ-ปลายเรียวแหลม มีสีเขียว
ดอก – ดอกสีเขียวอมเหลือง มีขนาดเล็ก มักออกดอกเป็นช่อขนาดเล็กอยู่ตามซอกใบ
ผล – ผลรูปทรงกลม มีสีแดง-เหลือง
สารพัดสรรพคุณของบอระเพ็ด
แม้ว่าจะมีรสขมจนหลายๆคนเข็ดขยาดไม่อยากกิน แต่สรรพคุณของบอระเพ็ดมีอยู่มากมายทำให้ต้องเปลี่ยนความคิดใหม่เปลี่ยนใจมากินทันที “ หวานเป็นลม ขมเป็นยา ” คำกล่าวนี้ช่างเหมาะกับสมุนไพรอย่างบอระเพ็ดจริงๆ
บอระเพ็ดมีสรรพคุณดีๆที่หลายคนอาจจะยังไม่รู้ เช่น ช่วยแก้อาการปวดเมื่อย แก้ปวดฟัน มีฤทธิ์เป็นยาเย็นใช้แก้ร้อนใน แก้ไข้ ขับเสมหะ รักษาโรคผิวหนัง ช่วยเจริญอาหาร ช่วยขับน้ำย่อย เป็นยาอายุวัฒนะ บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง รักษาโรคเบาหวาน รักษาอาการโลหิตพิการ แก้ร้อนใน แก้กระหายน้ำ ช่วยขับเหงื่อ ฯลฯ ซึ่งสรรพคุณของบอระเพ็ดทั้งหลายที่กล่าวมานี้ ได้มาจากส่วนเถาหรือลำต้น ( เถาแก่ )
วิธีปลูกและวิธีดูแลบอระเพ็ดแบบง่ายๆ
ด้วยสรรพคุณที่หลากหลายทำให้ปัจจุบันบอระเพ็ดได้กลายเป็นพืชสมุนไพรที่ใครๆก็ต้องการและให้ความสนใจ อยากจะรู้วิธีปลูกบอระเพ็ดที่ถูกต้องเพื่อจะได้นำไปปลูกเอาไว้ประจำบ้านและปลูกเพื่อการค้า แต่ไม่ว่าจะปลูกเพื่ออะไรผู้ปลูกจำเป็นจะต้องมีความรู้และเข้าใจถึงวิธีการปลูกที่ถูกต้องและเหมาะสมด้วย
วิธีปลูกบอระเพ็ดสามารถทำได้โดยเริ่มจากการเตรียมดินที่มีลักษณะร่วนซุย อุดมไปด้วยวัตถุอินทรีย์ และสามารถระบายน้ำได้ดี จากนั้นขุดหลุมลึกประมาณ 15-20 เซนติเมตร นำปุ๋ยคอกมารองก้นหลุมก่อนปลูกเล็กน้อย จากนั้นนำต้นพันธุ์ของบอระเพ็ดที่เตรียมไว้ ( ตัดเป็นท่อน ยาวท่อนละประมาณ 15 เซนติเมตร ) ปักเฉียงลงดินลึกประมาณ 10 เซนติเมตร กลบปิดปากหลุบให้สนิทตามด้วยการรดน้ำให้ชุ่มพอเหมาะ หลังจากนั้นประมาณ 1-2 สัปดาห์ จะเริ่มมีการแตกรากและใบให้ทำค้างเอาไว้สำหรับให้เถาบอระเพ็ดได้เลื้อยพันเกาะเกี่ยวเจริญเติบโตต่อไป วิธีดูแลบอระเพ็ดหลังการปลูกควรหมั่นดูแลรดน้ำให้ความชุ่มชื้นวันละ 1 ครั้ง หรือ 1-2 วันต่อครั้ง ไม่ควรรดน้ำมากเกินไปจนชื้นแฉะและไม่ปล่อยให้มีน้ำขัง สามารถปลูกไว้ในบริเวณกลางแจ้งหรือบริเวณที่มีแสงแดดส่องถึงได้ ในการใส่ปุ๋ยบำรุงดินให้นำปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักโรยไปรอบๆโคนต้นในปริมาณพอเหมาะแล้วรดน้ำตามทุกครั้ง อาจไม่จำเป็นต้องให้ปุ๋ยบ่อยนัก 3-6 เดือนต่อครั้งก็เพียงพอ เพียงเท่านี้ต้นบอระเพ็ดก็จะเจริญเติบโตงอกงามได้แล้วล่ะค่ะ